แม่
โดย
พระนิพนธ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
ในบรรดาคำพูดของมนุษย์ไม่ว่าจะเป็นชาติใดภาษาใด คำว่า แม่ ดูจะเป็นคำศักดิ์สิทธิ์ที่มีมนต์ขลัง มีความหมายกินใจอย่างลึกลับและลึกซึ้งมากที่สุด เพราะอะไร ? ทุกคนย่อมมี แม่ ผู้ให้กำเนิด เป็นเพื่อนเราคนแรกในโลกทีเดียว องค์สมเด็จพระบรมศาสดา สัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งเป็น ครู ที่เราเคารพและยึดมั่นในพระปัญญาคุณ พระกรุณาคุณ และพระบริสุทธิคุณแม้ว่าท่านจะเสียพระพุทธมารดาตั้งแต่ประสูติได้ ๗ วัน ท่านคงจะมีความรู้สึกเกี่ยวกับแม่ไม่ต่างจากบุคคลอื่น สังเกตได้จากคำสอนในพุทธศาสนาที่เกี่ยวกับแม่ทั่วๆไป
พระพุทธองค์ทรงแสดงพระธรรมเทศนาเกี่ยวกับแม่ไว้หลายครั้งบ้างก็เอ่ยถึงพ่อแม่ควบกันไปบ้างก็เอ่ยเฉพาะแม่โดดๆ เช่น ในโสณนฺทนาชาดก มีพระคาถาที่กล่าวไว้ว่า
สุหทา มาตา มารดาเป็นผู้ใจดี
ชยนฺตี มาตา มารดาเป็นผู้ให้เกิด
โปเสนฺตี มาตา มารดาเป็นผู้เลี้ยงดู
โคเปนฺตี มาตา มารดาเป็นผู้คุ้มครองรักษา
วิหญญนฺตี มาตา มารดาเป็นผู้เดือดร้อนเป็นห่วงเป็นใย
อนุกมฺปกา ปติฏฺฐา จ ปุพฺเพ รสทที จ โน มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส
มารดาเป็นผู้เอ็นดู เป็นที่พึ่ง เป็นผู้ให้รส (น้ำนม) มาก่อน เป็นทางแห่งโลกสวรรค์ฯลฯ
*********************************************
ที่มา: คณะศิษยานุศิษย์. (๒๕๓๘).
บุญญาบารมี หลวงพ่อเปิ่น ฉบับพิเศษ สมโภชสัญญาบัตรพัดยศ เจ้าคุณ พระอุดมประชานาถ (เปิ่น) วัดบางพระ นครปฐม ๑๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๘. (น.๗๙).
