คำว่า ?อารัมมณะ? เป็นคำหนึ่งในภาษาบาลี
ซึ่งภาษาไทยใช้คำว่าอารมณ์ ไม่เหมือนกับความหมายที่เราเข้าใจ
เพราะว่า คนไทยเราเอาภาษาบาลีมาใช้ แต่ใช้ไม่ตรงกับความหมายในพระพุทธศาสนา เวลาที่เราบอกว่า วันนี้อารมณ์ดี เพราะว่าเห็นดี ได้ยินดี ได้กลิ่นดี ลิ้มรสดี รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสดี คิดนึกเรื่องราวดี ๆ ก็บอกว่า อารมณ์ดี แต่คำว่า อารัมณะ ต้องคู่กับคำว่า ?จิต? เพราะว่าจิตเป็นสภาพรู้ หรือ ธาตุรู้ เมื่อเกิดขึ้น ต้องรู้ไม่รู้ไม่ได้เลย
เพราะฉะนั้น เมื่อจิตเป็นสภาพรู้ก็ต้องมีสิ่งที่ถูกจิตรู้ หรือว่าจิตกำลังรู้ สิ่งใด สิ่งนั้นเป็น อารมณ์ เสียงในป่า เสียงนอกศาลา เสียงใด ๆ ก็เกิดขึ้นได้ เมื่อมีการกระทบกันของของแข็ง แต่เสียงที่ไม่ปรากฏไม่ใช่ อารัมณะ หรืออารมณ์ เพราะว่าขณะนั้นไม่มีจิตที่รู้อารมณ์หรือเสียงนั้น เสียงนั้นเกิด แล้วก็ดับไป ๆ แต่ขณะใดก็ตาม เสียงปรากฏ หมายความว่า เสียงปรากฏ กับสภาพรู้ที่กำลังได้ยินเสียง ขณะนี้มีจิตขณะหนึ่ง ซึ่งเกิดขึ้นได้ยินเสียง
เพราะฉะนั้น ก็จะต้องทราบการเกิดดับสืบต่ออย่างรวดเร็วของสภาพธรรม แล้วก็รู้ว่า ตัวจริงๆของธรรมแต่ละขณะนั้นมีอะไรบ้าง รู้อารมณ์ทางไหนบ้าง
ที่มา : ขอบคุณบทความจากธรรมะไทย
