เตโชกสิณ
วิธีเพ่งกสิณไฟ
การเพ่งกสิณไฟนี้ นิมิตไฟอาจจะมาจากการเพ่งไฟที่ไม่ได้ปรับปรุงแต่ง เช่น จากการดูเปลวไฟที่ตะเกียงที่เตาหรือไฟอันเกิดจากการเผาไหม้ในภาวะต่างๆ
แต่ทั้งนี้
บางท่านอาจจะเพ่งมองเปลวไฟแล้วก็สามารถจำเป็นนิมิตไปสู่การเจริญรูปฌานได้
หน้า134
แต่บางท่านจิตใจสงบได้ยาก เพ่งมองแล้วหลับตาเห็นสิ่งต่างๆรอบเปลวไฟด้วย ก็เกิดความสับสน นิมิตไม่เกิดเป็นหนึ่งให้จิตใจจับเป็นอารมณ์ให้สงบได้ยาก
จึงควรจัดแต่งกสิณดังนี้
ก่อไฟด้วยฟืน
แสงไฟจากตะเกียงหรือเทียน
การก่อไฟด้วยฟืน นั้น
1. การเตรียมการ ต้องหาไม้มีแก่นที่แห้งสนิทตัดเป็นท่อนๆแล้วผ่าออกตากแดดแล้วหอบไปที่โคนไม้หรือที่อยู่อาศัย ก่อไฟอย่างระมัดระวัง ไม่ให้รุกลามไหม้ป่าไม้ หรือเรือนพัก อันจะเป็นอันตรายต่อตนเองและส่วนรวมด้วย
2. การสร้างนิมิต กสิณไฟนี้เหมาะกับเวลากลางคืนหรือในที่มืด แสงนั้นจะได้ชัดเจนและสว่างพอที่จะจับเป็นนิมิต
เมื่อก่อไฟจนลุกโชนแล้ว หาเสื่อลำแพนหรือแผ่นหนังหนาทึบหรือผืนผ้าสีทึบนี้ต้องมีความกว้างยาวมาก
หน้า135
พอที่จะบังแสงและวัตถุอื่นด้วย เมื่อหาวัสดุเหล่านี้อย่างใดอย่างหนึ่งมาแล้วก็เจาะให้เป็นวงกลมรัศมีประมาณ 1 คืบ แล้วกางออกข้างหน้าของผู้ฝึก ก็จะเกิดรูปนิมิตไฟสว่างเป็นวงกลมอยู่ข้างหน้าเรา
3.วิธีเพ่งไฟให้เป็นนิมิต นั่งในระยะพอเหมาะกับสายตา คือ อย่าใกล้เกินไป อาจจะร้อน ไกลเกินไป อาจจะมองไม่ชัด นั่งตํ่าไปอาจจะปวดต้นคอที่แหงนดู นั่งสูงไปอาจจะมองนิมิตผิดจากความจริงได้
นั่งเข้าที่เรียบร้อยแล้ว
รวมจิตใจและสายตาจ้องมองไปที่แสงเปลวทึบที่เจาะช่องรูวงกลมไว้มองจนจำได้ ก็ให้หลับตาก็จะเห็นเป็นดวงวงกลมสว่างอยู่ข้างหน้าเรา หน่วงอยู่สักครู่ก็จะดับหายไปก็ลืมตาขึ้นมาเพ่งใหม่ สลับทำอย่างนี้อยู่หลายครั้งก็จะเกิดเป็นนิมิตดวงกลมขึ้นในความทรงจำ ใจก็ภาวนาท่องว่า ? ไฟ ไฟ ไฟ ? อยู่ในระยะเริ่มแรก เมื่อจิตสงบ คำบริกรรมหายไป ก็จดจ่ออยู่เพียงนิมิตเท่านั้น
การเพ่งมองนี้ ต้องไม่ไปสนใจถึงหญ้าและไม้หรือวัสดุอื่นที่รอดออกจากม่าน และไม่สนใจควันหรือเปลว
หน้า136
ข้างบนม่าน และไม่ต้องพิจารณาสีของไฟว่าจะเป็นสีขาว สีเหลือง สีแดง แม้ว่าเราจะนั่งไกลสมควรแล้วยังมีความร้อนแผ่มาถึงก็ให้ทำใจกลมกลืนกับความร้อน และนิมิตดวงกสิณไฟนั้นอยู่ในสภาพอันหนึ่งอันเดียวกันที่แยกไม่ออกจากกันแล้ว ก็จะดับความกระวนกระวายได้ จิตก็จะสงบดิ่งลงไปในนิมิตจนเป็นนิมิตที่ติดตาจำได้แม่นยำและสามารถหดขยายดึงขึ้นสูงตํ่าผลักดันให้ไกลใกล้ดังจิตเราต้องการ สุดท้ายก็จะเข้าสู่จุดแห่งการเป็นนิมิตวงกลมที่เปล่าแสงเจิดจ้าในรูปปฐมฌานได้
นิมิตกสิณไฟใหม่ๆอาจจะเห็นเป็นสีต่างๆ เช่น ส้ม แดง เหลือง เราก็ไม่สนใจสีเหล่านี้ สุดท้ายนิมิตนั้นก็จะเข้าสู่การเป็นสีขาวบริสุทธิ์ที่เปล่งปลั่งดังดวงอาทิตย์เที่ยงวันได้
2. แสงไฟจากตะเกียงหรือเทียน การสร้างแต่งนิมิตกสิณไฟจากแสงไฟตะเกียงหรือเทียนขอกล่าวในบทต่อไป
