พระขุนแผนเคลือบ กรุวัดใหญ่ชัยมงคล อยุธยา
โดย จ.ส.อ. เอนก เจกะโพธิ์
พระขุนแผนเคลือบ
กรุวัดใหญ่ชัยมงคล อยุธยา
พระขุนแผนเคลือบ กรุวัดใหญ่ชัยมงคล อยุธยา
•••••••••••••••••••••••••
พระขุนแผนเคลือบ พิมพ์ห้าเหลี่ยม เนื้อผงสีขาว เคลือบด้วยน้ำยาแบบสมัยสุโขทัยเป็นหลักศิลปะช่างอยุธยา สร้างมาแล้วเกิน 600 ปี มีอยู่ด้วยกัน 2 พิมพ์ทรงคือ พิมพ์ใหญ่และพิมพ์แขนอ่อนเคลือบด้วยสีค่อนข้างจะเหลือง และเคลือบด้วยสีเขียวอ่อนๆ นิดหน่อยก็มี
ผู้สร้างนั้นสันนิษฐานว่าพระเจ้าอู่ทองเป็นผู้ทรงสร้างขึ้นในราวปี พ.ศ. 1848-1903 ณ วัดใหญ่ชัยมงคล วัดนี้แต่เดิมมีชื่อว่า วัดป่าแก้ว เมื่อสมเด็จพระนเรศวรทรงกระทำยุทธหัตถี เอาชนะพระมหาอุปราชาแห่งพม่า (ภายหลังเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1) พระสมเด็จพระพนรัตน์พระเถระ (พระอาจารย์ของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช) แห่งวัดป่าแก้ว รวมทั้งแม่ทัพนายกอง และบรรดาขุนหลวง พระยา สมเด็จเจ้าพระยา ข้าราชการไทยทั้งปวง พร้อมใจกันสร้างพระขุนแผนเคลือบและสร้างเจดีย์ใหญ่ ซึ่งภายหลังมีชื่อว่า "ชัยมงคล" เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองพระเกียรติยศแค่องค์ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชและชื่อของวัดป่าแก้วจึงได้เปลี่ยนชื่อเสียใหม่ วัดใหญ่ชัยมงคล ตั้งแต่บันนั้นมาจนกระทั่งปัจจุบันนี้
รูปพระมีพุทธลักษณะประทับนั่งปางมารวิชัย หรือบางคนก็เรียกว่าปางตะลึงมารก็มี เรียกขานกัน ประทับนั่งในซุ้มเรือนแก้วคล้ายบุษบก มีความอ่อนช้อยสวยงามเฉพาะตัว อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของช่าง
พระขุนแผนเคลือบ กรุวัดใหญ่ชัยมงคล อยุธยา
พระขุนแผนเคลือบมีที่สังเกตคือ ต้องเป็นเนื้อดินขาว อมสีชมพูเล็กน้อยตามความเข้าใจทางวิทยาศาสตร์ปัจจุบัน น่าจะใช้ดินขาวที่มีโลหะอลูมิเนียมผสมปนอยู่ในดินที่ใช้สร้างและทาด้วยน้ำยาเคลือบด้านหน้าองค์พระอย่างเดียว ส่วนที่เกินเลยน้ำยาอาจจะรื่นไหลไปด้านหลังบ้างก็ได้ โดยมากด้านหลังจะเห็นเนื้อสีขาว พระขุนแผนเคลือบมีการปิดทองก่อนลงกรุด้วย จำไว้ให้ดี มีทั้งพิมพ์ใหญ่และพิมพ์เล็ก(แขนอ่อน) และมีพระขึ้นจากกรุวัดใหญ่ชัยมงคลไม่หักไม่ชำรุดประมาณ 200 องค์ กรุอื่นๆ อีกประมาณ 100 องค์ รวมเป็น 300 องค์ และในภายหลังยังปรากฏว่าพบพระขุนแผนเคลือบแถบจังหวัดนนทบุรีอีกด้วยเช่นกัน
คือว่าได้เช่าพระขุนแผนกระเบื้องเคลือบมาจากวัดใหญ่ชัยมงคลอยุธยา
เช่ามานานแล้ว และก็วางไว้บนพานบนหิ้งพระรวมกับพระอื่นๆที่เช่ามา
เพิ่งมาสงสัยก็เมื่ออ่านตามบอร์ดต่างๆค่ะว่า
พระขุนแผนวัดใหญ่ที่เช่ามาเนี่ย วางไว้รวมกับพระอื่นๆได้หรือเปล่า
เพราะบางแหล่งก็บอกว่าพระขุนแผนเป็นสายพราย ไม่รู้ทุกรุ่นทุกสำนักหรือเปล่า
ถ้าเป็นพระขุนแพนสายพราย จะมีกุมารอยู่ด้านล่าง หรือไม่ก็มีผู้หญิงครับ เรียกว่าขุนแพน ไม่ใช่พระขุนแพน
ตำนานพระขุนแผน เคลือบ กรุวัดใหญ่ชัยมงคล ( นามว่า ขุนแผนแขนอ่อน )
พระขุนแผนกรุ วัดใหญ่ฯ สร้างโดย พระนเรศวรมหาราช เมื่อครั้งมีชัยชนะในศึกสงคราม กรุงศรีอยุธยามีความสงบร่มเย็น จึงให้ทรงสร้างพระ แทนองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงประทับปางขึ้น เพือเป็นการสืบทอดพระพุทธศาสนาตามแบบอย่างของพระมหากษัตริย์ไทย โดยมีการบรรจุลงกรุที่จดีย์ ณ วัดใหญ่ชัยมงคล พระขุนแผนที่ประทับอยู่ในปางมารวิชัยนี้ มีพุทธคุณดี และเด่นทางด้านเมตตา เป็นที่สุด จะใช้อาราธนาคู่กับหัวใจขุนแผน และมีคาถากำกับ ชื่อว่า คาถาขุนแผนชมตลาด ( เป็นคาถาเก่าของพระฤาษี) วิธการอาราธนาพระขุนแผน ต้องตั้งนะโม 3 จบ แล้วว่าพระคาถา โอมฯ มะฤ ฟ้าฟื้น จำเริญศรี กายกูงามดั่งพระแม้น แขนกูงามดั่งพระฉาย กายกูงามดั่งหนุ่มสาวเอยเมืองสวรรค์ เห็นกูแล้วอยู่ไม่ได้ ระลึกถึงนางไม้ให้งวย งง ระลึกถึงพญาหงษ์ให้ลืมถ้ำ ระลึถถึงปลาในน้ำให้ลืมพระแม่คงคา ระถึงเสนาให้ลืมที่นอน............ต่ออีกสองบท สุดท้ายจบด้วย โอมฯ มะสาหะ สาโหม สาธุสะ ( มีไว้บูชาค้าขาย ดีนักแล ฯ )
จากที่ ผมอ่าน มานะครับ ชอบประวัติิการสร้างมากเลยครับ
มีมา ยาวนานมากครับ แต่ผมก็แปลกใจอยู่อย่างครับ วรรณคดีเรื่อง ขุนแผน นั้นถูกสร้างขึ้นตอน สมัยรัชการที่ 2-3 อะครับ
แต่ ทำไมพระขุนแผน ถึงมีประวัติการสร้างมา แต่สมัย อยุธยาตอนต้น ซะงั้น อะครับ
อยากรู้อะครับ รอ เซียนๆ มาตอบหน่อย (ไม่ได้มีข้ออื่นใดที่จะจับผิดแต่อย่างใดนะครับ เป็นการสงสัยส่วนตัวครับ)
