"เราเกิดมาเพื่อทำความดี" "เราเกิดมาเพื่อเพิ่มพูนปัญญาคือความรู้ความฉลาด"
ความสำนึกเข้าใจตนเองไว้ดังนี้ ย่อมมีประโยชน์ไม่มีโทษ เพราะจะทำให้ขวนขวายทำความดี
และศึกษาเพิ่มความรู้ของตนอยู่เสมอ
แต่ชีวิตของคนเราก็ยังเนื่องด้วยกรรมเก่า และยังเนื่องด้วยกิเลสในจิตใจ สิ่งที่ทุกคนได้มา ตั้งต้นแต่ร่างกาย และชีวิตนี้
เป็นวิบากคือผลของกรรมและกิเลสของตน แต่ยังมีอีกส่วนหนึ่ง คือความดีที่แต่ละคนได้รับอบรมสั่งสมมา อันเรียกว่า "บารมี"
คือความดีที่เก็บพอกพูนขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งจะส่งเสริมจิตใจให้เกิดความเห็นที่ถูกต้อง และดำเนินไปในทางที่ถูก
ท่านกล่าวไว้ว่ามนุษย์เกิดมาด้วยอำนาจของกุศลคือ กุศลจิตและกุศลกรรม ไม่ว่าจะเกิดมายากดีมีจนอย่างไร
เพราะมนุษย์ภูมิเป็นผลของกุศล ทุกคนจึงชื่อว่ามีกุศลหนุนให้เกิดมาด้วยกันทั้งนั้น
ฉะนั้น จึงได้ชื่อว่ามนุษย์ ที่แปลอย่างหนึ่งว่า ผู้มีจิตใจสูง คือ มีความรู้สูง ดังจะเห็นได้ว่า คนเรามีพื้นปัญญาสูงกว่า
สัตว์ดิรัจฉานมากมายสามารถรู้จักเปรียบเทียบในความดีความชั่ว ความควรทำ ไม่ควรทำ รู้จักละอาย รู้จักเกรง รู้จักปรับปรุง
สร้างสรรค์สิ่งที่เรียกว่า "วัฒนธรรม" "อารยธรรม" "ศาสนา" เป็นต้น แสดงว่ามีความดีที่ได้สั่งสมมาโดยเฉพาะปัญญาเป็นรัตนะ
อันส่องแสงสว่างนำทางแห่งชีวิต ถึงดังนั้นคนเราก็ยังมีความมืดที่มาเกิดกำบังจิตใจให้เห็นผิดเป็นชอบ ความมืดที่สำคัญนั้น
ก็คือกิเลสในจิตใจและกรรมเก่าทั้งหลาย
อะไรคือกรรมเก่า ไม่มีอธิบายอื่น จะอธิบายอย่างมองเห็น เช่น พระพุทธาธิบายที่ตรัสไว้ความว่า "กรรมเก่า" คือ
ตา หู จมูก ลิ้น และ มนะ (ใจ)" กล่าวคือร่างกายที่ประกอบด้วย อายตนะทั้ง๖ นี้แหละเป็นตัวกรรมเก่า เป็นกรรมเก่าที่ทุกๆคน
มองเห็น นอกจากนี้ยังเป็นวัตถุที่ตั้งแห่งกรรมใหม่ทั้งปวงอีกด้วย เพราะกรรมที่ทำขึ้นในปัจจุบันจะเป็นกายกรรม วจึกรรม
มโนกรรม ก็ตาม ก็อาศัยกรรมเก่านี้แหละเป็นเครื่องมือกระทำทั้งกรรมเก่านี้ยังเป็นชนวนให้เกิดเจตนาที่ทำกรรมใหม่ๆ ทั้งหลายด้วย
เพราะตา หู เป็นต้น มิใช่ว่าจะมีไว้เฉยๆ ต้องดู ต้องฟัง แล้วก็ก่อกิเลส เช่น ราคะ (ความติดความยินดี) โทสะ (ความขัดเคือง)
โมหะ (ความหลงใหล) ให้เกิดขึ้น
ขณะที่ร่างกายเจริญในวัยหนุ่มสาว ซึ่งกล่าวได้ว่า กรรมเก่ากำลังเติบโตเป็นหนุ่มสาว ตา หู เป็นต้นก็ยิ่งเป็นสื่อแห่งราคะ
โทสะ และเป็นสื่อแห่งกรรมต่างๆ ตามอำนาจของจิตใจที่กำลังระเริงหลง จึงจำต้องมีการควบคุม ปกครอง จะปล่อยเสียหาได้ไม่
ถ้าตนเองควบคุมตนเองได้ก็เป็นวิเศษที่สุด
แต่ถ้าควบคุมตนเองไม่ได้ก็ต้องมีผู้ใหญ่ เช่น มารดา บิดา และผู้ใหญ่อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องควบคุม ให้อยู่ในระเบียบวินัย
ที่ดีงาม ให้เกิดความสำนึกว่า "เรานี่เกิดมาเพื่อทำความดี"
ขอขอบคุณที่มาจาก หนังสือ ชีวิตลิขิตได้ พระนิพนธ์ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก
