คัดลอกจาก http://mahamakuta.inet.co.th/T-BOOK/...tml#february48
หนึ่งในคอลัมน์ของธรรมจักษุ
เรื่อง
คำสาบานของฤาษี
โดย...นาวาเอก (พิเศษ) วุฒิ อ่อนสมกิจ
พิมพ์ลงในนิตยสาร ?ธรรมจักษุ?
ปีที่ 89 ฉบับที่ 5 กุมภาพันธ์ 2548
คำสาบานของฤาษี
เมื่อ พระโพธิสัตว์เกิดเป็นบุตรพราหมณ์มหาศาล มีสมบัติเป็นมรดกถึง 80 โกฏิประชาชนจึงตั้งชื่อให้ว่า มหากาญจนกุมาร มีพี่น้องร่วมตระกูลถึง 7 คน คนสุดท้องเป็นหญิงชื่อว่า กาญจนาเทวี มารดาบิดาหวังจะให้ มหากาญจน์ พี่ใหญ่รับมรดกสืบตระกูล หลังกลับจากการศึกษาสำนักตักกสิลาแล้ว เตรียมขอบุตรสาวตระกูลที่เหมาะสมให้ แต่มหากาญจน์ปฏิเสธโดยส่วนเดียว โดยชี้แจงว่า ภพ คือการเกิดเป็นสิ่งที่น่าสพรึงกลัว ไม่ผิดอะไรกับกองเพลิงเครื่องจองจำ หรือสิ่งโสโครก อยากออกบวชขอให้มอบสมบัติทั้งหมดแก่น้องๆ ต่อไป
เมื่อปรึกษากับบุตรทุกคนโดยลำดับจนถึงคนสุดท้องคือกาญจนาเทวี ก็ปฏิเสธเช่นเดียวกัน น้องทั้ง 6 คนจะขอออกบวชตามพี่คนโตเหมือนกันหมด
ภายหลังจากมารดาบิดาเสียชีวิตแล้ว เมื่อไม่มีใครรับมรดกปกครองทรัพย์กองใหญ่เพียงนั้นมหากาญจน์จึงนำทรัพย์ทั้งหมดออกบริจาค เป็นมหาทานอุทิศส่วนกุศลแก่มารดาบิดา แล้วพี่น้องทั้ง 7 พากันเข้าป่าบวชเป็นฤาษี อยู่ในอาศรมคนละหลังในบริเวณใกล้สระบัวใหญ่ เวลาหาอาหารก็ต่างคนต่างหามารวมกัน แล้วแบ่งกันตามประสาพี่น้อง
ฤาษีน้องๆ มหากาญจน์ได้ความคิดใหม่ว่า ในฐานะพี่มหากาญจน์เป็นพี่ใหญ่ เป็นทั้งพี่และอาจารย์สอน ไม่สมควรลำบากด้วยอาหาร จึงพร้อมใจกันผลัดเวรหาคนละวัน เมื่อได้ก็มาแบ่งเป็นกองเรียงไว้บนหินดาด เป็น 8 กอง แล้วตีระฆังเป็นสัญญาณ เมื่อถึงเวลาต่างก็ออกจากอาศรม หยิบเอากองของตนๆ ไปคนละกอง นำกลับไปอาศรมของตนๆ แล้วบำเพ็ญสมณธรรมทั้งวัน ภายหลังฤาษีเหล่านั้นได้ฉันเหง้าบัวในสระ ปรากฏว่ามีร่างกานสมบูรณ์บำเพ็ญตบะได้แรงกล้ายิ่งขึ้น จึงเปลี่ยนจากหาผลไม้จากป่ามาเป็นเปลี่ยนเวรกันขุดเหง้าบัวมากองเป็นอาหารแทนผลไม้เป็นประจำ
ต่อมาภายหลังปรากฏว่า กองเหง้าบัวที่เป็นส่วนของมหากาญจน์ผู้พี่หายไป วันแรกก็คิดว่าน้องๆ คงลืมส่วนของตัวเอง จึงเดินกลับอาศรม แล้วบำเพ็ญตบะโดยมิได้ทานอาหาร วันที่ 2 ส่วนของมหากาญจน์ก็หายไปอีก คิดว่าเราคงทำผิดอะไรซักอย่าง น้องๆ จึงไม่แบ่งเหง้าบัวให้ จึงเข้าอาศรมบำเพ็ญตบะส่วนตัว เมื่อถึงวันที่ 3 กองเหง้าบัวหายอีก จึงคิดว่า เราคงมีความผิดซักอย่าง น้องๆ ประสงค์จะลงโทษจึงไม่แบ่งเหง้าบัวให้ จึงให้สัญญาณด้วยระฆังเพื่อประชุมฤาษีทั้งหลายโดยหวังว่า ถ้ามีความผิดก็จะขอขมาโทษ ฤาษีน้องๆ เมื่อสอบถามกันทั่วแล้ว ก็ได้รับยืนยันว่า ได้แบ่งส่วนของพี่กองไว้ทุกวัน แต่ส่วนของพี่หายไปได้อย่างไร ต่างสงสัยว่าจะมีใครสักคนหนึ่งเกิดความโลภลักเอาเหง้าบัวส่วนของพี่ไป จึงมีมติให้แต่ละคนสาบานเพื่อความบริสุทธิ์ของตนๆ แล้วพี่คนที่ 2 ชื่อ อุปกาญจน์ ได้ยืนขึ้นท่ามกลางที่ประชุมของฤาษี กล่าวคำสาบานว่า
"ท่านผู้นิรทุกข์! ถ้าข้าพเจ้าลักเหง้าบัวไปขอให้ข้าพเจ้าผู้นั้นจงได้ม้า วัว เงินทองและภรรยาที่น่ารักน่าปรารถนา จงพรั่งพร้อมด้วยบุตรธิดา และภรรยาที่น่ารักจงมากเถิด..."
อุปกาญจน์กล่าวคำสาบานยังมิทันจบฤาษีต่างพากันเปิดหู แสดงว่าคำสาบานของอุปกาญจน์ น่าหวาดเสียว จนฟังไม่ได้ต่อไปต่างก็กล่าวว่า
"พอทีๆ ท่านผู้นิรทุกข์ คำสาบานของท่านหวาดเสียวนัก พวกเราก็เชื่อแล้วว่า ท่านมิได้เอาไป นั่งลงเถิด"
เมื่ออุปกาญจน์นั่งลงแล้ว น้องคนต่อไปก็ลุกขึ้นทำความเคารพ แล้วกล่าวคำสาบานต่อ
"ข้าแต่ท่านพราหมณ์! ถ้าข้าพเจ้าลักเหง้าบัวของท่านไป ขอให้ข้าพเจ้าเป็นคนรูปร่างงดงาม มีเครื่องประดับคือ มาลัย ดอกไม้ เครื่องลูบไล้ กระแจะจันทน์ชั้นดีจากแคว้นกาสี จงเป็นผู้เพียบพร้อมด้วยบุตร ภรรยามาก คลุกเคล้าด้วยกามารมณ์มากมายเถิด"
เมื่อทั้ง 2 นั่งลงแล้ว น้องคนต่อไปสาบานต่อ และเลือกกล่าวคำสาบานให้น่าหวาดเสียวขึ้นอีก
"ข้าแต่ท่านพราหมณ์ ถ้าข้าพเจ้าลักเหง้าบัวของท่านไป ขอให้ข้าพเจ้าผู้นั้นได้รับปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์บรมราชาธิราช มีกำลัง มียศศักดิ์ ได้ครอบครองแผ่นดิน มีมหาสมุทรทั้ง 4 เป็นขอบเขตเถิด"
บรรดาฤาษีน้องๆ ของมหามกาญจน์ต่างทะยอยกันลุกขึ้นสาบานตนโดยลำดับ แต่ละองค์กล่าวคำสาบานโดยเลือกหาเหตุการณ์ที่น่าเสียวสยองที่สุดสำหรับพวกฤาษี โดยขอให้เกิดมามีทรัพย์สมบัติและข้าทาสบริวารอุ่นหนาฝาคั่งด้วยทรัพย์สิน และกามคุณให้มากที่สุด จนกระทั่งถึงน้องหญิงสุดท้อง คือนางกาญจนาเทวี เธอกล่าวคำสาบานว่า
"หญิงใดลักเหง้าบัวของท่านไป ขอให้พระมหากษัตริย์ ผู้ทรงเป็นเอกราช ผู้สามารถปราบปรามศัตรูได้ทั่วพื้นปฐพี ทรงสถาปนาหญิงนั้นให้เป็นยอดสตรี และขอหญิงนั้นจงเป็นมเหสีเอกผู้ประเสริฐกว่านางสนมทั้งหลายแต่ผู้เดียวเถิด"
ตามตำนานเล่าต่อว่า นอกจากพวกฤาษีจะสาบานเพื่อความบริสุทธิ์ของตนๆ แล้วยังมีเหล่าบริวารแวดล้อมในป่าตลอดจนสัตว์เช่น ลิง ช้าง ฯลฯ ต่างสาบานตนในทำนองเดียว (ขอ งดไม่กล่าวถึง)
เมื่อฤาษีทั้งหลายสาบานตนครบถ้วนแล้วก็ปรากฏชายแปลกหน้าผู้หนึ่ง ชายผู้นั้นมาจากทิศใดไม่ปรากฏ สังเกตดูท่าทาง มีสง่า เป็นบัณฑิต น่าเสื่อมใส คลานเข้าไปหาฤาษีมหากาญจน์ กราบแล้ว นั่ง ณ ที่ควร เอ่ยถามมหากาญจน์
"พระคุณเจ้าผู้เจริญ ข้าพเจ้าได้ยินคำสาบานของท่านทั้งหลายแล้วประหลาดใจนักธรรมดามนุษย์และสัตว์ทั้งโลกตลอดไปถึงเทพยดาในสวรรค์ทั้ง 6 ชั้น ย่อมปรารถนาและพอใจในกามคุณ อันต่างโดยลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ต่างเสาะหากามทั้งด้านวัตถุและกิเลสด้วยการประกอบกรรมทั้งที่สมควรและไม่สมควร พากันท่องเที่ยวไปในโลก สิ้นชาติแล้วๆ เล่า ๆ แต่พระคุณเจ้าทั้งหลายเห็นกามเป็นของน่าสะดุ้งกลัวน่าหวาดเสียว ถึงกับนำมาเป็นคำสาบาน แสดงความบริสุทธิ์ พระคุณเจ้าเห็นโทษอย่างไรหรือ? จึงหวาดเสียว ไม่สรรเสริญความมีกามและไม่แสวงหาซึ่งกามเหล่านั้น"
พราหมณ์มหากาญจน์โพธิสัตว์ตอบว่า
"ก็เพราะกามนั่นแหละ สัตว์ทั้งหลายจึงถูกประหาร (โดยมัจจุราช) และถูกจองจำ (โดยตัณหา อุปทาน)
เพราะกามนั่นแหละทุกข์และภัยจึงเกิด
เพราะกามทั้งหลาย สัตว์จึงตั้งอยู่ในความประมาทลุ่มหลง ทำกรรมอันเป็นบาปมากมาย ผลแห่งบาปจึงตามติดให้ผลแผดเผาอยู่ตลอดกาล เมื่อตายแล้วจึงไปเกิดในนรก
เพราะเห็นโทษแห่งกามคุณทั้งหลายเหล่านี้ ฤาษีทั้งหลายจึงกล่าวโทษของกามและไม่สรรเสริญการแสวงหากาม"
พราหมณ์เฒ่าผู้อาคันตุกะ แสดงความชื่นชมต่อคำกล่าวของท่านฤาษี ลุกขึ้นกราบด้วยความคารวะ แล้วสารภาพว่า
"ข้าแต่ท่านผู้ประพฤติพรหมจรรย์! ข้าพเจ้ามิใช่ผู้เกิดในโลกมนุษย์ แต่เป็นท้าวสักกะจอมเทพ ปลอมตัวมาในเพศของพราหมณ์นี้ก็เพื่อทดสอบดูว่า ท่านและฤาษีทั้งหลายยังจะมีใจน้อมไปในสุขแบบชาวโลกอยู่หรือไม่ จึงแกล้งขโมยเหง้าบัวไปซ่อนไว้บนบก บัดนี้ข้าพเจ้าทราบชัดแล้วว่า ฤาษีทั้งหลายเป็นผู้บริสุทธิ์ ไม่ติดใจในกามทั้งหลายจริง ไม่มีบาป นี่คือเหง้าบัวของท่าน ข้าพเจ้าต้องขออภัยด้วยที่ล่วงเกิน"
"ท่านเทวราชผู้เป็นจอมภูต!" พระฤาษีโพธิสัตว์กล่าว "ฤาษีทั้งหลายมิใช่สหาย มิใช่ญาติ มิใช่เพื่อนเล่น ทำไมท่านจึงล้อเล่นฤาษีทั้งหลายเล่า"
"ข้าแต่ท่านผู้นิรทุกข์! ข้าพเจ้าล่วงเกินท่านทั้งหลายด้วยความเขลา ขอท่านผู้มีปัญญาดุจแผ่นดิน จงอาศัยความเมตตายกโทษด้วยเถิด"
มหากาญจน์โพธิสัตว์กล่าวคำยกโทษให้ท้าวสักกะและพูดเชิงปลอบใจท้าวสักกะว่า
"การที่อาตมาภาพพร้อมพวกฤาษีทั้งหลาย ได้เห็นท้าวสักกะ ผู้จอมเทพด้วยตาก็นับว่าเป็นโอกาสอันดีเลิศของเหล่าฤาษีแล้วไม่มีใครถือโทษท่านดอก"
หลังจากได้สนทนาด้วยสัมโมทนียกถาตามสมควรแล้ว ท้าวสักกะผู้จอมเทพก็หายไป ณ ที่นั้น
สิ่งที่พระฤาษีท่านกลัวนักหนาก็คือ ความมี เช่นมีทรัพย์ มีลาภ มียศ ตลอดจนสรรเสริญสุข จนถึงนำมาเป็นคำสาบานที่น่าหวาดเสียว เพื่อแสดงความบริสุทธิ์ แต่ในแนวคิดของชาวเรา สิ่งเหล่านั้นสิ่งยอดปรารถนา ทำบุญครั้งใด ก็ขอให้บุญบันดาลให้สิ่งเหล่านั้นเกิดแต่เราท่านโดยไม่มีปริมาณจำกัด จึงทำให้เกิดปัญหาว่า ระหว่างความคิดของฤาษีเมื่อหลายพันปีมาแล้ว กับความคิดของชาวเราในยุคนี้ อันไหนจะเป็นความคิดที่ทันสมัย เข้าถึงสัจจธรรมแท้จริงมากกว่ากัน? ซึ่งก็มีคำตอบชัดเจนอยู่ในเรื่องสมบูรณ์แล้ว
[ไฟล์แนบถูกลบโดยผู้ดำเนินการ]
