ขอชี้แจงข้อเท็จจริงเรื่องกวนอูนะครับ
ก่อนบอกก่อนว่าการที่กวนกลายเป็นเทพอย่างแพร่หลาย เกิดในสมัยราชวงศ์ชิง ได้รับอิทธิพลจากวรรณคดีสามก๊กที่แต่งสมัยราชวงศ์หมิง三國演義(หลังเหตุกาณณ์สามก๊กพันปี) เป็นสามก๊กฉบับนิยาย บางตอนเขียนไว้เล่นงิ้ว บางเรื่องก็ไม่มีจริงในประวัติศาสตร์ และการแต่งตั้งกวนอูเป็นเทพเริ่มสมัยราชวงศ์ซ่ง(ราชวงศ์นี้นับถือขงจื๊อ และเต๋าเป็นหลัก) พุทธก็มีบ้าง แต่ไม่เท่าลัทธิขงจื๊อ
ฝ่ายพุทธก๋แต่งตั้งกวนอูเป็น สังฆารามโพธิสัตว์ เป็นพระโพธิสัตว์รักษาวัดวาอาราม และมีการกล่าวถึงในสมัยราชวงศ์สุย และสถานที่คือวัดตีนก๊กซือที่เขาจวนหยกสัน
ลัทธิขงจื๊อและลัทธิเต๋า ก็แต่งตั้งเป็นเทพเช่นกัน........แต่ไม่ได้รับการนับถือแพร่หลาย
และหลายครั้งการแต่งตั้งเป็นเทพมีเหตุผลด้านการเมืองการปกครองแอบแฝง และสมัยราชวงศ์ชิงมีการเผยแพร่การนับถือกวนอู ยกย่องสรรเสริญกวนอู อาศัยเรื่องความซื่อสัตว์จงรักภักดีต่อเล่าปี่.........นี่คือข้อดีข้อเดียวของกวนอู
ถ้าข้อดีอื่นๆจะเป็นเรื่องในบทประพันธ์ซะส่วนใหญ่