'พระพุทธเจ้าตอกสาน' หนึ่งเดียวในไทย ที่เมืองปาน จ.ลำปางพระเจ้าตอกสาน
นี่เป็นคติความเชื่อเรื่องอานิสงส์แห่งการ สร้าง พระพุทธรูปด้วยวัตถุต่างๆ กันของพุทธศาสนิกชน ตั้งแต่สมัยแรกเริ่มที่มีการสร้างพระพุทธรูป จนถึงปัจจุบัน
การสร้างพระพุทธรูปขนาดใหญ่ อาศัยความศรัทธาอย่างเดียวไม่พอ หากต้องอาศัยความสามัคคีแห่งกัลยาณมิตรด้วย โดยเฉพาะการจัดสร้างด้วย วิธีการสานด้วย ?ตอก? ซึ่งในปัจจุบันนี้ไม่ค่อยมีให้พบเห็นมากนัก
ซึ่งล่าสุด มีการจัดสร้าง พระพุทธรูปปางไสยาสน์ที่สานด้วยตอกทั้งองค์ มีความยาวขององค์พระพุทธรูป ๑๒ เมตร ๒ เซนติเมตร ประดิษฐานอยู่ที่ สำนักสงฆ์พระธาตุจอมก้อย หมู่ ๘ ต.บ้านขอ อ.เมืองปาน จ.ลำปาง (การเดินทางจากตัวเมืองลำปาง ไปตามถนนสายลำปาง-เมืองปาน ประมาณ ๔๕ กม.)
พระพุทธรูปเจ้าตอกสาน หรือเรียกทางตำนานว่า ?พระเจ้าอินทร์สาน? เป็นพระพุทธรูปนอนองค์ใหญ่ ที่มีความงดงามและโดดเด่น และมีเพียงองค์เดียวในประเทศไทย ที่วัสดุการสร้างมีความแปลก และสวยงามแตกต่างจากพระพุทธรูปทั่วๆ ไป เพราะใช้ เส้นตอกสาน ให้เป็นองค์พระพุทธรูป จนเป็นที่มา และเรียกกันว่า พระพุทธเจ้าตอกสาน
สำหรับ ตอก ที่นำมา สาน เป็นองค์พระพุทธรูปนั้น สร้างด้วย ไม้ไร่มุง ที่เชื่อกันว่า มีลักษณะเหนียว และทนทานเป็นพิเศษ โดยไม้ไร่มุงแตกจะมีกิ่งก้านสาขาเลื้อยขึ้นมุงไม้ใหญ่ที่อยู่บริเวณรอบๆ คล้ายหวาย
พระธาตุจอมก้อยการอยู่ของไม้ไร่มุง จะอยู่ในที่เย็น นำมาจากเขตอนุรักษ์บ้านกล้วย อ.งาว และมาจากป่าแม่แจ่ม เขตติดต่อระหว่างลำปาง-เชียงใหม่
ด้วยความศรัทธาอันแรงกล้า ทำให้มีพระพุทธรูปเจ้าตอกสานเกิดขึ้น ณ สำนักสงฆ์พระธาตุจอมก้อยแห่งนี้ โดยก่อนหน้านี้ พระบรรจง ปุญญกาโม ได้ออกจาริกแสวงบุญ ร่วมกับพระสงฆ์อีกหลายรูป หนึ่งในนั้น คือ พระครูบาใต้อ๋อง วัดกู่ไก่แล้ว จ.พะเยา
การจาริกครั้งนั้น มีจุดมุ่งหมายที่ถ้ำผาแรม เขตเมืองพม่า เมื่อถึงถ้ำผาแรม ได้พบกับพระพุทธรูปนอนองค์ใหญ่ ที่ใช้ตอกสานเป็นองค์พระ มีความวิจิตรงดงามมาก ทำให้พระบรรจงเกิดศรัทธาและปรารถนาอย่างแรงกล้าที่จะสร้างพระพุทธรูปเจ้าตอกสานขึ้น จึงติดต่อคณะผู้สร้างองค์พระพุทธรูปเจ้าตอกสานองค์นี้ และทราบว่า ทั้งหมดเป็นลูกศิษย์ พระครูบาเจ้าบุญชุ่ม ญาณสังวร ซึ่งเป็นช่างฝีมือจากสิบสองปันนา
ต่อมา กลุ่มช่างจากสิบสองปันนา ได้เดินทางเข้ามายังประเทศไทย เมื่อวันจันทร์ที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๗ และได้เริ่มสร้าง (บวงสรวง) ในวันอังคารที่ ๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๗
ตลอดระยะเวลาในการสร้าง หรือสาน ได้มีพระสมณะ สาธุชน อุบาสก อุบาสิกา อันกอปรด้วยน้ำใจศรัทธาอันแรงกล้า เดินทางมาจากทิศทั้ง ๔ ทั้งใกล้และห่างไกล เพื่อปรารถนาที่จะให้องค์พระสำเร็จลง และอยากจะได้เห็นเป็นบุญตา
ทุกวันที่ผ่านมา ทั้งกลางวันกลางคืน จะมีผู้ศรัทธาเลื่อมใสในบวรพระพุทธศาสนา ได้มาช่วยกันจักและเหลาดอก ที่มีเงินก็ถวายเงิน เพื่อจัดซื้อวัสดุและอุปกรณ์ในการสร้าง ที่มีแรงก็ออกแรงไป ทำอย่างบริสุทธิ์ใจ และความบริสุทธิ์อันประเสริฐแห่งพระพุทธศาสนา โดยผู้ปฏิบัติงานทุกคน ก่อนเหลาและสานองค์พระพุทธรูปเจ้าตอกสาน ต้องสมาทานเบญจศีลเพื่อความเป็นสิริมงคลโดยทั่วกัน
ช่างที่ร่วมสานมีใจวิรัติงดบาปอกุศลยิ่งขึ้น โดยสมาทานอุโบสถศีลเพื่อปฏิบัติบูชาพระพระรัตนตรัยดวงแก้ว ๓ ประการ ละชั่ว ประพฤติดี ทำใจให้บริสุทธิ์ สะอาดผ่องใส ปฏิบัติตนเป็นพุทธศาสนิกชนที่ดี
ส่วน พ่อสล่าศรีทน ซึ่งเป็นผู้นำในการสานองค์พระพุทธรูป ตลอดระยะเวลาที่สร้างองค์พระพุทธรูปเจ้าตอกสานนั้น จะรับประทานแต่อาหารเจเพียงมื้อเดียว เวลาประมาณ ๑๑.๐๐น เป็นอย่างนี้ทุกวัน ทั้งตื่นแต่เช้าเพื่อสร้างองค์พระ จนถึงเวลากลางคืน เวลาพักก็เพียงกิจส่วนตัวเล็กน้อยท่านบอกว่า เพื่อบูชาพระรัตนตรัยดวงแก้ว ๓ ประการ และจะมอบกายและใจ เพื่อการบูชาครั้งยิ่งใหญ่ครั้งนี้ จนกระทั่งความสำเร็จครั้งใหญ่ ที่ทุกคนตั้งใจใคร่จะเห็น ก็มาถึงได้สำเร็จเสร็จลงใน วันพฤหัสบดีที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๔๗ เวลาเที่ยงคืนตรง รวมระยะเวลาในการสร้าง ๑ เดือน ๒๒ วัน
เรื่องและภาพ "ประทีป นันทะผาบ" จ.ลำปาง
